Εισαγωγή στην Ιστορία της Τέχνης

Στόχος του μαθήματος είναι να α) εισάγει τους φοιτητές στην ιστορία της νεότερης δυτικής τέχνης από την Αναγέννηση έως το 18ο αι. (περιοδολόγηση, είδη, θεματικές), β) να τους εξοικειώσει με βασικές έννοιες και όρους, γ) να τους καθοδηγήσει ώστε να αναπτύξουν την ικανότητα να περιγράφουν και να αναλύουν τα έργα τέχνης. Το μάθημα εστιάζει στην τέχνη της Ιταλικής Αναγέννησης και του Μπαρόκ, με στόχο την εμβάθυνση στα αισθητικά ιδεώδη και τα κριτήρια αξιολόγησης της τέχνης, στις κοινωνικές συνθήκες της παραγωγής του έργου τέχνης, στη  μεταβαλλόμενη κοινωνική θέση του καλλιτέχνη, καθώς και στις νέες τεχνικές και μεθόδους σύνθεσης του έργου τέχνης, στο ιστορικό, κοινωνικο-πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της εποχής.

Κατά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα πρέπει να μπορούν να:

• περιγράφουν τα βασικά χαρακτηριστικά της Αναγεννησιακής και Μπαρόκ τέχνης (τεχνοτροπία, είδη, τεχνικές και θεματικές)
• αναγνωρίζουν το θέμα, να περιγράφουν και να αναλύουν στυλιστικά τα έργα τέχνης που εξετάστηκαν κατά τη διάρκεια του μαθήματος
• αναλύουν βασικές έννοιες και όρους
• να περιγράφουν τους τρόπους με τους οποίους σχετίζεται η τέχνη της περιόδου με το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό της συγκείμενο (κοσμοαντίληψη και πολιτισμός, θεωρία της τέχνης, κοινωνικές συνθήκες της καλλιτεχνικής παραγωγής, καλλιτεχνική εκπαίδευση κα)
• κατανοούν τα κριτήρια αξιολόγησης της τέχνης που αναπτύχθηκαν κατά υπό την εξέταση περίοδο ως τη βάση της Δυτικοευρωπαϊκής καλλιτεχνικής εκπαίδευσης

#1:  Εισαγωγή στην περιοδολόγηση, συζήτηση επάνω στη μεταβαλλόμενη κοινωνική λειτουργία της τέχνης. Κεντρικά παραδείγματα: Giovanni Bellini, Παναγία με Αγίους, 1505, Άγιος Ζαχαρίας, Βενετία, και Thomas Struth, San Zaccaria, Βενετία, 1995 (ψηφιακή εκτύπωση φωτογραφίας).  

#2: Εισαγωγή στη σημασία των συνθηκών παραγωγής του έργου τέχνης και των επιπέδων σημασιών πίσω από την εικόνα. Κεντρικό παράδειγμα: Τιτσιάνο, Βάκχος και Αριάδνη (1522-1523).

#3: α) Στοιχειώδης περιοδολόγηση τεχνοτροπιών και σκιαγράφηση σημαντικών ιστορικών και πολιτισμικών ορόσημων και του αντίκτυπού τους στις συνθήκες καλλιτεχνικής παραγωγής και στους θεσμούς της τέχνης, στην προώθηση και υποδοχή της τέχνης (Αναγέννηση, Διαφωτισμός, Βιομηχανική Επανάσταση κα) β) Ορισμός και περιγραφή των ειδών (genres), των μέσω και θεμάτων της καλλιτεχνικής δημιουργίας

#4: Η αναγεννησιακή τέχνη και η σχέση της με την αρχαιότητα. Κεντρικές έννοιες: η ιδεαλιστική αντίληψη για το ωραίο, το «κλασικό», «κλασικισμός» και «μίμηση της φύσης» (imitation naturae).

#5:  Ορισμός της Αναγέννησης και η σχέση της με τη μεσαιωνική τέχνη και τον μεσαιωνικό πολιτισμό. Συγκριτική ανάλυση βυζαντινής εικόνας, εικονογράφησης μεσαιωνικού χειρογράφου, και αναγεννησιακής θρησκευτικής εικόνας. Αναφορά στην Ιταλο-Βυζαντινή τέχνη.

#6:  Προοπτική Ι:

α) Συγκριτική ανάλυση κεραμικής της Κλασικής περιόδου, τοιχογραφιών της Ρωμαϊκής και Αναγεννησιακής θρησκευτικής ζωγραφικής με στόχο την εξέταση των μεθόδων απόδοσης του χώρου.

β) Το “spacebox” του Giotto.

#7: α) "ορθή προοπτική” (15^ος αι.) και ‘παρεκκλίσεις’. Κεντρικά παραδείγματα: Masaccio, Αγ. Τριάδα, Sta. Maria Novella, και τα ανάγλυφα του Donatello, Η Γιορτή του Ηρώδη (1427) και ο Αγ. Αντώνιος της Πάντοβα.

 β) η προοπτική στο Α. Ντύρερ

γ) η camera obscura και η χρήση κατόπτρων στις Κάτω Χώρες

#8:  a) Οι δημόσιες παραγγελίες στη Φλωρεντία του α’ μισού του 15^ου αι. Κεντρικό παράδειγμα: ο διαγωνισμός μεταξύ Brunelleschi και Ghiberti για το Βαπτιστήριο της Φλωρεντίας (περιγραφή και συγκριτική ανάλυση). b) Ιδιωτικές παραγγελίες κατά το 15^ο αι. στη Φλωρεντία και ο ρόλος των Μεδίκων

#9:  Η μετάβαση από το 15^ο στο 16^ο αιώνα: οι αλλαγές στην παιδεία και το κοινωνικό status quo του καλλιτέχνη. Κεντρικό παράδειγμα: ο Leonardo da Vinci ως καλλιτέχνης-uomo universale· η συμβολή του στην καλλιτεχνική θεωρία και πρακτική.

#10:   α) Η “προοπτική ως συμβολική μορφή” (Erwin Panofsky & στοιχεία εικονολογίας) β) “ζωγραφική και εμπειρία” (Michael Baxandall και η ιστορική πολιτισμική προσέγγιση)

Kεντρικά Παραδείγματα: η Μελαγχολία του Dürer (1514) και η Άνοιξη του Botticelli (1470-1480).

#11:  Ώριμη Αναγέννηση

α) Βατικανό και Ρώμη, το καινούργιο κέντρο των τεχνών. Η Ρώμη ως το νέο κέντρο της τέχνης. Κεντρικό παράδειγμα:  Michelangelo.

β) Ώριμη και Ύστερη Αναγέννηση στη Βενετία: το ‘ζωγραφικό’ έναντι του ‘γραμμικού’ και ο ‘μοντερνισμός’ του Τιτσιάνο. Κεντρικό παράδειγμα: η σειρά Poesie).

#12: α) Μανιερισμός και Αντιμεταρρύθμιση.

Κεντρικό παράδειγμα: Caravaggio. 

β) Ο Κλασικισμός του Μπαρόκ.

#13:  Ώριμο Μπαρόκ: τέχνη, θρησκεία και η Μπαρόκ Ρώμη.

Κεντρικό παράδειγμα: Gian Lorenzo Bernini.

• • Gombrich, Ernst. 2008.Το χρονικό της Τέχνης. Αθήνα: ΜΙΕΤ.
  • Bell, Julian. 2009.Ο καθρέφτης του κόσμου. Αθήνα: Μεταίχμιο.
  • Hartt, Frederick. 2003. A History of Italian Renaissance Art: painting, sculpture, architecture. London: Thames & Hudson.
  • Burke, Peter. 1999. The Italian Renaissance. Culture and Society in Italy. Cambridge: Polity Press.

   

  Βλ. επίσης, ιστογραφία, επί πλέον υλικό & προαιρετική βιβλιογραφία εμβάθυνσης στο e-class.

Χρησιμοποιείται συνδυασμός μεθόδων: η μέθοδος της διάλεξης και της συζήτησης παράλληλα με ομαδικές ασκήσεις, προφορικές ή γραπτές (brainstorming), οι οποίες συζητώνται στην τάξη.

Παροχή πολυμεσικού υλικού.
Υποστήριξη Μαθησιακής διαδικασίας μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-class.

Οι φοιτητές αξιολογούνται με γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου: (Α) περιγραφή και ανάλυση εικόνας & Β) ανάπτυξη θέματος. Οι φοιτητές ενημερώνονται για τον τρόπο εξέτασης και αξιολόγησης από υλικό αναρτημένο στο e-class, αλλά και προφορικά, στην αρχή και το τέλος του εξαμήνου.