Ψήφισμα Γενικής Συνέλευσης Τμήματος Τεχνών Ήχου και Εικόνας για το ΠΔ 85/2022 και τη Διαβάθμιση των Καλλιτεχνικών Σπουδών

Η Γενική Συνέλευση του Τμήματος Τεχνών Ήχου και Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου με ομόφωνη απόφασή της κατά τη συνεδρίαση της 17ης Μαρτίου 2023 ενέκρινε το κάτωθι Ψήφισμα για το θέμα του Προεδρικού Διατάγματος 85/2022 και τη Διαβάθμιση των Καλλιτεχνικών Σπουδών. 

Η Γενική Συνέλευση του Τμήματος Τεχνών Ήχου και Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου καταγγέλλει τις διατάξεις του Προεδρικού Διατάγματος 85/2022 που αναφέρονται στη διαβάθμιση των πτυχίων αποφοίτων σχολών σχετικών με τις καλλιτεχνικές σπουδές ως αναχρονιστικές και επιζήμιες για την πολιτιστική ζωή της χώρας. Η υποβάθμιση των πτυχίων σε επίπεδο απολυτηρίων Λυκείου υποτιμά το έργο των οργανισμών και φορέων που αντιπροσωπεύουν την παιδεία των παραστατικών και οπτικοακουστικών τεχνών στη χώρα μας και φέρει ένα καταστροφικό χτύπημα στα άτομα που φοιτούν και υπηρετούν τις τέχνες αυτές με το επάγγελμά τους.

Τα πτυχία των καλλιτεχνικών σχολών παραμένουν αδιαβάθμητα για δεκαετίες και το Προεδρικό Διάταγμα 85/2022 δεν ανταποκρίνεται στην πραγματική ανάγκη για εκσυγχρονισμό στις καλλιτεχνικές σπουδές της χώρας· αντιθέτως, οδηγεί στη διαρκή και πάγια υποβάθμιση των καλλιτεχνικών σπουδών και την επαγγελματική υποβάθμιση της Τέχνης γενικότερα. Επιπλέον, οι αποφάσεις του ΠΔ 85/2022 είναι κατάφωρα αντίθετες προς την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αναβάθμιση της παιδείας στον τομέα αυτό.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω και εστιάζοντας στον εναρμονισμό των καλλιτεχνικών σπουδών με τις σύγχρονες ευρωπαϊκές προδιαγραφές, εκφράζουμε την αντίδρασή μας υπό το πρίσμα δημιουργικών και εποικοδομητικών αντιπροτάσεων και αιτούμαστε να αναθεωρηθεί το θέμα της επαγγελματικής εκπαίδευσης των παραστατικών τεχνών σε εποικοδομητική βάση με την πρέπουσα στήριξη από την Πολιτεία.

Σε αυτό το πλαίσιο η Γενική Συνέλευση του Τμήματος Τεχνών Ήχου και Εικόνας, σε συνεργασία και σύμπνοια με τη Γενική Συνέλευση του Τμήματος Μουσικών Σπουδών, εισηγείται  στον Κοσμήτορα της Σχολής Μουσικής και Οπτικοακουστικών Τεχνών του Ιονίου Πανεπιστημίου, στην οποία και τα δύο καλλιτεχνικά τμήματα του ιδρύματος ανήκουν, να αναλάβει πρωτοβουλία σε πανελλαδικό επίπεδο και να προωθήσει πρόταση αναδιάρθρωσης της θεσμικής κατοχύρωσης των καλλιτεχνικών σπουδών, βασισμένη στα ερευνητικά πορίσματα και τις προεκτάσεις της διδακτορικής διατριβής του Δρ Γεωργίου Αντανασιώτη-Αναργύρου, διδάκτορα του Ιονίου Πανεπιστημίου. Η πρόταση, με τίτλο  “Οι Καλλιτεχνικές Σπουδές στην Ελλάδα και η Έλλειψη Διαβάθμισης”, παρατίθεται παρακάτω ως αναπόσπαστο τμήμα της παρούσας απόφασης.

Οι Καλλιτεχνικές Σπουδές στην Ελλάδα και η Έλλειψη Διαβάθμισης

Η έλλειψη διαβάθμισης των απονεμόμενων τίτλων σπουδών στις καλλιτεχνικές σπουδές στην Ελλάδα, παραμένει ένα κοινωνικό, εκπαιδευτικό και πολιτικό ζήτημα. Με εξαίρεση την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, η φοίτηση στις καλλιτεχνικές σχολές οδηγεί σε λήψη «αδιαβάθμητου» κρατικού ή αναγνωρισμένου από το κράτος τίτλου σπουδών.

Σύμφωνα με τον Πίνακα του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού,¹ ο οποίος έχει καταρτισθεί στο πρότυπο του European Qualifications Framework² (Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Επαγγελματικών Προσόντων), οι απόφοιτοι όλων των ΑΕΙ-ΤΕΙ κατατάσσονται στο 6^ο επίπεδο, ενώ οι κάτοχοι λοιπών τίτλων καλλιτεχνικών σπουδών -λόγω της έλλειψης διαβάθμισης- κατατάσσονται υποχρεωτικά στο 4^ο επίπεδο, ως κάτοχοι απολυτηρίου Λυκείου. Το γεγονός αυτό οδηγεί αναμφισβήτητα στην πλήρη απαξίωση των σπουδών, στην απουσία ακαδημαϊκού αντικρίσματος των πτυχίων, στην ανυπαρξία συμβατότητας με το εκπαιδευτικό σύστημα των λοιπών ευρωπαϊκών κρατών και στη δυσχέρεια επαγγελματικής αποκατάστασης των αποφοίτων.

Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών και των φοιτητών είναι απολύτως αιτιολογημένες. Με αφορμή την έκδοση του νέου Προσοντολογίου, ένα προϋπάρχον και διαχρονικό πρόβλημα αναδείχθηκε έντονα σε ολόκληρη τη διάστασή του, στερώντας από τους αποφοίτους των καλλιτεχνικών σχολών τη δυνατότητα κατάταξής τους -με έμμεσο τρόπο- στην κατηγορία Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΤΕ)³. Παρά τη δεινή θέση στην οποίαν βρίσκονται εγκλωβισμένοι οι καλλιτέχνες επί σειρά ετών, σαφέστατα υπάρχει δυνατότητα διεξόδου, αρκεί να υπάρξει η ανάλογη βούληση για τη λήψη αποφάσεων σε δύο καίρια σημεία, τα οποία είναι τα ακόλουθα:

1. «Άσκηση διοικητικής εποπτείας σε όλους τους εκπαιδευτικούς φορείς καλλιτεχνικών επαγγελμάτων από το Υπουργείο Παιδείας», αντί του Υπουργείου Πολιτισμού που είναι σήμερα. Τα ιατρικά επαγγέλματα σχετίζονται με το Υπουργείο Υγείας, τα νομικά με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, κ.ο.κ., όμως η εκπαίδευση στα ιατρικά και στα νομικά επαγγέλματα ορθώς τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας. Αντιθέτως, στα καλλιτεχνικά επαγγέλματα -τα οποία αναμφισβήτητα σχετίζονται με το Υπουργείο Πολιτισμού- η εποπτεία των εκπαιδευτικών τους φορέων ασκείται από το Υπουργείο Πολιτισμού (με εξαίρεση την Τριτοβάθμια εκπαίδευση, η οποία υπάγεται στο Υ.ΠΑΙ.Θ). Για την επίτευξη της διοικητικής αυτής μεταρρύθμισης, αποτελεί προαπαιτούμενο να προηγηθεί μία σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων, οι οποίες ουδέποτε θεσπίστηκαν κατά το παρελθόν, λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης.
2. «Ένταξη των αδιαβάθμητων καλλιτεχνικών σπουδών στο 5^ο επίπεδο», το οποίο αντιστοιχεί στην Ανώτερη Εκπαίδευση (TE), για όσες σχολές βεβαίως κατέχουν το επίπεδο αυτό, σύμφωνα με τους όρους και τις  προϋποθέσεις του Υπουργείου Παιδείας, το οποίο κατέχει την ανάλογη τεχνογνωσία και εμπειρία. Η λύση αυτή είναι αποδεκτή από την πλειονότητα των καλλιτεχνικών ειδικοτήτων, με εξαίρεση κυρίως τους απόφοιτους των Ωδείων⁴, όπου αξιώνουν την per definitio εξίσωση των πτυχίων τους με αυτά της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Τέτοιου είδους προτάσεις όμως κρίνονται ως ανυπόστατες και προσκρούουν σε Συνταγματικές αιρέσεις (άρθρο 16).

Η λύση αυτή επιβάλλεται να δρομολογηθεί με κυρίαρχο άξονα τα δύο προηγούμενα σημεία και τα οφέλη που θα ανακύψουν είναι πολλαπλά, διότι επιτυγχάνεται ταυτοχρόνως:

1. Η διαβάθμιση των καλλιτεχνικών σπουδών και η ανέλιξή τους από το 4^ο επίπεδο που βρίσκονται σήμερα, στο 5^οεπίπεδο.
2. Η καταξίωση των καλλιτεχνικών σπουδών στους δημόσιους ή στους ιδιωτικούς φορείς. Η αξιοποίηση ορισμένων ευεργετικών -για τους ανήκοντες στο 5^ο επίπεδο σπουδών- διατάξεων της Υπουργικής Απόφασης του 2022, που δίνει τη δυνατότητα εισαγωγής τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση κατόπιν κατατακτηρίων εξετάσεων⁵.
3. Η σταδιακή προσαρμογή του σχετικού εθνικού νομοθετικού πλαισίου⁶ και η εναρμόνισή του με το αντίστοιχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
4. Η ενδυνάμωση των επαγγελματικών κλάδων και η προάσπιση των επαγγελματικών τους συμφερόντων.

Όλα αυτά θα επιτευχθούν με τη σύμπραξη της Πολιτείας, με τη συνακόλουθη ισχυροποίηση του εκπαιδευτικού της σχεδιασμού, έτσι ώστε αυτός να μπορεί να εφαρμόζεται απρόσκοπτα, ανεξαρτήτως εναλλαγής κυβερνήσεων και με την ευρεία συναίνεση εκ μέρους του καλλιτεχνικού κόσμου, ο οποίος έχοντας κατακτήσει με αυτόν τον τρόπο τα αυτονόητα, θα έχει αποκτήσει ισχυρότερη δυναμική για περαιτέρω διεκδικήσεις των καλλιτεχνικών κλάδων.

Κέρκυρα 8-3-2023

Γιώργος Αντανασιώτης-Αναργύρου,
Διδάκτωρ ΤΜΣ Ιονίου Πανεπιστημίου