Θεωρία Επιμελητικών Πρακτικών

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η ιστορία και θεωρία των εκθέσεων. Σκοπό έχει την εξοικείωση των φοιτητών με βασικές έννοιες και εργαλεία του θεωρητικού υπόβαθρου της επιμέλειας και του σχεδιασμού, καθώς και του σκεπτικού, της ερμηνευτικής προσέγγισης και των στρατηγικών αποφάσεων και επιλογών πίσω από αυτόν, καθώς και της αποτύπωσής του στην αισθητική (μουσειογραφία, τρόποι αναπαράστασης), την οργάνωση και την επικοινωνία με τον θεατή και συμμέτοχο. Η προσέγγιση του μαθήματος είναι διεπιστημονική και άπτεται των γνωστικών πεδίων της θεωρίας του πολιτισμού, της κριτικής θεωρίας, της θεωρίας της μοντέρνας τέχνης και των ιστορικών πρωτοποριών, καθώς και των νέο-πρωτοποριών, της θεωρίας της ψηφιακής τέχνης και τέχνης των νέων μέσων. Εξετάζονται σημαντικά ορόσημα, όπως, για παράδειγμα, η επιμέλεια εκθέσεων από καλλιτέχνες, από την εποχή των ιστορικών πρωτοποριών μέχρι τις μέρες μας, εκθέσεις-σταθμοί από συλλέκτες, η αλληλεπίδραση τέχνης και αρχιτεκτονικής στον σχεδιασμό εκθέσεων και τη διαμόρφωση εκθεσιακών χώρων, η αλληλεπίδραση τέχνης και θεωρίας και πρακτικής της επιμέλειας, η σημασία της ανάδυσης της μορφής του “curator” τη δεκαετία του 1960, η αλληλεπίδραση της τέχνης με τη διαχείριση, οι εκθέσεις σε ψηφιακά περιβάλλοντα και οι εκθέσεις νέων μέσων.

Ως μαθησιακός στόχος του προγράμματος ορίζεται η κατανόηση του έργου της επιμέλειας όπως αυτό εξελίσσεται ιστορικά, η αναγνώριση διαφορετικών προσεγγίσεων ενός ευρύτερου φάσματος επιμέλειας (μουσειακής, ιδιωτικών συλλογών, «freelance» κτλ) και η γνωριμία με τα καλλιτεχνικά, επαγγελματικά και ηθικά διλήμματα του επιμελητικού ρόλου, με έμφαση στην προσαρμογή της επιμελητικής λειτουργίας σε διαφορετικά καλλιτεχνικά μέσα, στην επίδραση των νέων μέσων στην επιμέλεια καθώς και στην έννοια της φροντίδας.

1η εβδομάδα
Η τέχνη της φροντίδας. Συλλογές, μουσεία και η γέννηση της επιμέλειας. Εισαγωγή στις ιστορίες της επιμέλειας.

2η εβδομάδα
Σαλόν και αντι-σαλόν. Η γέννηση των μεγάλων περιοδικών εκθέσεων.

3η εβδομάδα
Μουσεία Σύγχρονης Τέχνης και η διεύρυνση του ρόλου του επιμελητή.

4η εβδομάδα
Ο καλλιτέχνης ως επιμελητής. Η έκθεση ως συνολικό έργο τέχνης.

5η εβδομάδα
Ο κριτικός τέχνης ως επιμελητής. Η έκθεση ως κριτικός λόγος.

6η εβδομάδα
Χώρος και χρόνος της έκθεσης και η μεταφυσική της διαμεσολάβισης.

7η εβδομάδα
Η νέα τέχνη και το νέο κοινό. Η αυξανόμενη ανάγκη για διαμεσολάβιση και η κυριαρχία του επιμελητή στην παραγωγή εκθέσεων σύγχρονης τέχνης.

8η εβδομάδα
Από τα σαλόνια στα αλώνια. Θεσμική κριτική, κριτική θεωρία και τέχνη στο δημόσιο χώρο, στην ύπαιθρο και στις γειτονιές.

9η εβδομάδα
Η φροντίδα του άυλου. Χορός, καλλιτεχνικές δράσεις, νέα μέσα, και η επιμέλεια τους.

10η εβδομάδα
Η επιμέλεια μετά τα νέα μέσα.

11η εβδομάδα
Εκπαίδευση, συμμετοχή, τεκμηρίωση. Αθέατες πρακτικές της επιμέλειας στο προσκήνιο.

12η εβδομάδα
Επιμέλεια χωρίς τέχνη. Επιμελητικές πρακτικές σε ένα διευρυμένο πεδίο πολιτισμού.

13η εβδομάδα
Μεταξύ καλλιτεχνών, ιδρυμάτων και κοινού: επιμελητική δεοντολογία και εργασιακή ηθική σήμερα.

ΘΕΩΡΙΑ ΕΠΙΜΕΛΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ

Προτεινόμενη βιβλιογραφία:

Βασικές Έννοιες της Μουσειολογίας, επιμ. André Desvallées, François Mairesse,  Μετάφραση: Σωτήρης Λάππας, Αθήνα: ICOM-Ελληνικό Τμήμα (Διεθνές Συμβούλιο  Μουσείων), 2014

Μουσείο και μουσειακές σπουδές: ένας πλήρης οδηγός, επιμ. Sharon Macdonald,  Αθήνα: Πολιτιστικό Ίδρυμα Oμίλου Πειραιώς, 2012

Αλεξάνδρα Μπούνια, Στα παρασκήνια του μουσείου : η διαχείριση των μουσειακών  συλλογών, Αθήνα: Πατάκης, 2009

Nicholas Serota, Εμπειρία ή ερμηνεία : το δίλλημα των μουσείων μοντέρνας τέχνης,  Αθήνα: Αγρα , 1999

Eileen Hooper-Greenhill, Το Μουσείο και οι πρόδρομοι του, Αθήνα: Εκδότης Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, 2012

Institutional critique: an anthology of artist's writings, επιμ. Alexander Alberrο and  Blake Stimson, Cambridge, Mass.: MIT press, 2009

Salon to Biennial. Exhibitions that made Art History. Volume I: 1836-1959, επιμ.  Bruce Altshuler, London: Phaidon, 2008

Bruce Altshuler, The Avant-Garde in Exhibition. New Art in the 20th Century,  Berkeley: University of California Press, 1994

Collecting the new: museums and contemporary art, επιμ. Bruce Altshuler, Princeton,  N.J. Oxford: Princeton University Press, 2007

Claire Bishop, Radical museology : or, What's 'contemporary' in museums of  contemporary art?, London: Koenig, 2014

Tony Bennett, The birth of the museum: history, theory, politics, London: Routledege,  1995

Dena Davida, Jane Gabriels, Véronique Hudon, and Marc Pronovost, eds. Curating Live Arts: Critical Perspectives, Essays, and Conversations on Theory and Practice. New York: Berghahn Books, 2019.

Curating the Digital: Space for Art and Interaction. επιμ. David England, Thecla Schiphorst, Nick Bryan-Kinns Springer Series on Cultural Computing. Cham: Springer, 2016.

Jade French. Inclusive Curating in Contemporary Art: A Practical Guide. New edition. Collection Development, Cultural Heritage, and Digital Humanities. Leeds: Arc Humanities Press, 2020.

Beryl Graham και Sarah Cook. Rethinking curating: art after new media. Leonardo. Cambridge, Mass: MIT Press, 2010.

A Brief History Of Curating New Media Art, eds. Sarah Cook, Beryl Graham, Verina Gfader, Alex Lapp, Berlin, The Green Box, 2010

Thinking about exhibitions, ed. Reesa Greenberg, Bruce W. Ferguson, and Sandy  Nairne, London: Routledge, 1996

Exhibiting cultures : the poetics and politics of museum display, επιμ. Ivan Karp; Steven  Lavine; Rockefeller Foundation, Washington, D.C. : Smithsonian Books, 2014

Paula Marincola, What makes a great exhibition?, Philadelphia : Philadelphia  Exhibitions Initiative, Philadelphia Center for Arts and Heritage ; a Chicago, IL : b  Distributed for Reaktion Books in the USA and Canada by the University of Chicago  Press, 2006

Art and its institutions: current conflicts, critique and collaborations, επιμ. Nina  Montmann, London: Black Dog, 2006

Curating Lively Objects: Exhibitions beyond Disciplines. επιμ. Lizzie Muller και Caroline Seck Langill, Routledge Research in Museum Studies. Νέα Υόρκη: Routledge, 2022.

Hans Ulrich Obrist, A brief history of curating, Zurich: JRP / Ringier ; Dijon:   é , [2018] 

New media in the white cube and beyond: curatorial models for digital art. επιμ. Christiane Paul, Berkeley: University of California Press, 2008.

Curating and the educational turn, επιμ. Paul O'Neill; Mick Wilson; London: Open  Editions : De Appel Arts Centre, 2010.

Terry Smith, Thinking Contemporary Curating. 1st ed. Perspectives in Series. New York, NY: Independent Curators International ICI, 2012.

Συραγώ Τσιάρα, 2021, Η ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΒΛΕΜΜΑΤΟΣ, ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΕΛΗΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ, Αθήνα: εκδόσεις Νήσος

Ελπίδα Καραμπά (επιμ.), 2005, «CURATING»: ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΕΛΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ, 9 ΣΥΝ 1 Α-ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΤΑ ΠΡΟΤΖΕΚΤ, Αθήνα: εκδόσεις FUTURA

Χριστόφορος Μαρίνος (επιμ), 2012, Το έργο της επιμέλειας, ΚΡΙΤΙΚΗ + ΤΕΧΝΗ, ΤΕΥΧΟΣ 4, AICA HELLAS

On line:

On Curating: www.on-curating.org
Manifesta Journal: www.manifestajournal.org
CCS Bard: http://www.bard.edu/ccs/study/program-overview
Post-Graduate Program in Curating Zurich:
http://www.curating.org

Η διδασκαλία του μαθήματος θα αναπτυχθεί μέσα από παρουσιάσεις με μορφή διαλέξεων με συνοδευτικό οπτικοακουστικό υλικό αλλά και επισκέψεις και ειδικές ξεναγήσεις σε εκθέσεις και μουσεία. Θα προσεγγίζει κριτικά επιλεγμένα παραδείγματα προερχόμενα από τη διεθνή ιστορία της τέχνης αλλά και από την Ελλάδα και θα ενεργοποιεί τη συμμετοχή των φοιτητών μέσα από την ανάθεση παρουσιάσεων πάνω σε πρακτικά και θεωρητικά θέματα. Η προσέγγιση μου θα συνδυάζει την θεωρητική και την εμπειρική μου γνώση από την πολυετή επιμελητική πρακτική μου στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, τα ανεξάρτητα εγχειρήματα που έχω υλοποιήσει καθώς και την θεωρητική μου κατάρτιση στα νέα μέσα και την ιστορία τους.

Χρήση εφαρμογών, χρήση οπτικοακουστικών μέσων, χρήση νέων τεχνολογιών με σκοπό τη διερεύνηση εννοιών και θεμάτων, εξοικείωση με τη διαδικτυακή έρευνα και τους πολυμεσικούς τρόπους επικοινωνίας.

.