Αφήγηση και Παραστατικές Τέχνες

Το μάθημα εξετάζει τον ρόλο της αφήγησης στις παραστατικές τέχνες. Η αφήγηση συναντάται σε πρώτο πλάνο με τη μορφή της υπόθεσης ή ιστορίας ή του θέματος το οποίο διαπραγματεύεται ένα έργο τέχνης όπως πχ. ένα λογοτεχνικό ή θεατρικό έργο ή ακόμη και ένα εικαστικό έργο. Όμως σε περαιτέρω ανάλυση η αφήγηση σαν αφηρημένη έννοια συνδέεται με βασικές πτυχές της τέχνης, τόσο στη διαδικασία δημιουργίας του έργου τέχνης όσο και στην κατανόησή του. Γι'αυτό στο παρόν μάθημα ξεκινώντας από τη στενή έννοια ενός αφηγήματος (υπόθεσης, αυτοβιογραφίας, σεναρίου) προχωρούμε στις άλλες εκφάνσεις που βρίσκονται πίσω από έργα τέχνης διαφόρων μορφών (παραστατικές τέχνες, επιτέλεση (performance), καλλιτεχνικές παρεμβάσεις (artistic interventions), εγκαταστάσεις, εικαστικές τέχνες) υπό την γενικότερη οπτική επικοινωνιακών και σημειολογικών μηχανισμών, όπως πχ. αυτό (η φωνή) που αφηγείται, καθώς και τον τρόπο και το πλαίσιο στο οποίο αφηγείται. Επομένως, στο παρόν μάθημα εξετάζουμε την έννοια της αφήγησης και την σχέση της με άλλες έννοιες που παίζουν ρόλο στις σύγχρονες ψηφιακές και γενικά τεχνολογικές τέχνες, υπό την σκοπιά του έργου τέχνης ώς μέρους της πολιτισμικής διαδικασίας και της σχέσης του προς κοινωνία και επιστήμη. Επίσης εξετάζεται και σε σύγκριση και αντιδιαστολή προς άλλες σχετικές έννοιες όπως μύθο, τελετουργία, προσομοίωση, παιχνίδι κ.α. Κατ' αυτό τον τρόπο το μάθημα ερευνά πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί η αφήγηση ως μεθοδολογία για την ανάπτυξη και δημιουργία καλλιτεχνικών δράσεων, καθώς και για την κατανόηση της διαδικασίας και των μηχανισμών αυτής ιδιαίτερα σε σχέση με έργα που χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες.

• Κατανόηση μεθολογιών και τεχνικών στις διαφορετικές αφηγηματικές μορφές - fiction, non-fiction, ποίηση, δράμα, σενάριο, coding, άρθρα, αυτοβιογραφία, νουβέλα, δοκίμια, άρθρα
• Ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας και πρακτικός πειραματισμός σε ότι αφορά στη δομή, στη φόρμα, στους συμβολισμούς και στο πλαίσιο της αφήγησης
• Δημιουργία κειμένων (creative writing) που μπορούν να αποτελέσουν βάση για καλλιτεχνικά έργα
• Πρακτική εμπειρία στη διαδικασία μεταφοράς της αφήγησης από το γραπτό κείμενο σε άλλες μορφές τέχνης
• Ανάλυση έργων τέχνης (θέατρο, εικαστικά, μουσική κλπ) σε σχέση με την αφηγηματική τους δομή
• Κατανόηση του ρόλου της αφήγησης σε σχέση με την μετάδοση ενσώματης γνώσης (πρακτικές σωματικές ασκήσεις, αυτοσχεδιασμός, γραφή, αντικείμενα) και κωδικοποιημένης γνώσης (προγραμματισμός, αλγόριθμος, ψηφιακή τεχνολογία)

1η Εβδομάδα

Εισαγωγή: Ορισμoί. Τι είναι αφήγηση: Παραδείγματα αφηγήσεων στις παραστατικές τέχνες. Ενοιολογική ανάλυση και σύγκριση με άλλες σχετικές έννοιες (μύθος, παιχνίδι, ιστορία, υπόθεση, θέμα, προσομοίωση, τελετουργία, διαδικασία, κατασκευή/κατασκέυασμα)

2η εβδομάδα

Φόρμα και Δομή - ποιά είναι η μορφή της αφήγησης/ιστορίας; Ανάλυση έργων τέχνης (παραστατικά, λογοτεχνικά, εικαστικά, performance κλπ) σε σχέση με τα αφηγηματικά τους στοιχεία

3η εβδομάδα

Αφήγηση και μνήμη. Αυτοβιογραφία, αυθεντικότητα και υποκειμενικότητα. Πρακτικές εφαρμογές και πειραματισμός

4η εβδομάδα

Aφήγηση και τελετουργία. Ενσώματη γνώση, κώδικας, αλγόριθμος και αφήγηση

5η εβδομάδα

Grand narrative. Τα grand narratives στην ιστορία και τώρα

6η εβδομάδα

Η σχέση σώματος, γραφής και αφήγησης. Επιτελεστική παραγωγή αφηγήματος

7η εβδομάδα

Πειραματική δημιουργία κειμένων (ιστορίες, διάλογοι, ποίηση, σενάριο, αυτοβιογραφία κλπ)

8η εβδομάδα

Επεξεργασία των κειμένων που έχουν δημιουργηθεί σε σχέση με το θέμα, το ύφος, το ρυθμό, την προοπτική, την αισθητική, τις πηγές

9η εβδομάδα

Μετασχηματισμός των κειμένων σε άλλες μορφές τέχνης (π.χ. performance, μουσική, εικαστική εγκατάσταση κλπ)

10η εβδομάδα

Δόμηση, αποδόμηση, σύνθεση. Παρουσίαση ιδεών σε σχέση με το πώς το γραπτό κείμενο παρέχει διαφορετικές μορφές αφήγησης και παρουσιάσεις έργων υπό εξέλιξη, ανατροφοδότηση

11η εβδομάδα

Αποδέκτης της αφήγησης (audience, reader etc). Το Aνοίκειο, η Συνυποδήλωση, η Ερμηνεία

12η εβδομάδα

Ομαδική εργασία, ανατροφοδότηση. Στόχος του αφηγηματικού έργου που δημιουργούν οι φοιτητές-τριες (θέμα, χρόνος, τόπος, μορφή, ύφος, αισθητική) σε σχέση με το κοινό/αποδέκτη

13η εβδομάδα

Ανασκόπηση θεμάτων/ενοτήτων. Ανάλυση και συζήτηση εργασιών

• Αγραφιώτης, Δημοσθένης. 2022. Επιτέλεση. Αθήνα: Νήσος.
• Αυγητίδου, Αγγελική Ν. και Ιφιγένεια Σ. Βαμβακίδου. 2013. Performance Now 1. Επιτελεστικές Πρακτικές στην Τέχνη και Δράσεις in situ. Αθήνα: Ίων.
• Bathes, Roland. 1977. "The Death of the Author". In: Image, Music Text. London: Fontana Press.
• Gale, Maggie B. and Viv Gardner, eds. 2004. Auto/Biography and Identity: Women, Theatre and Performance. Manchester: Manchester University Press.
• Grillmair, Rosi. 2019. Code and Poetry: An Exploration of Logic throughout Art, Computation and Philosophy. MA thesis.
• Ingold, Tim. 2007. Lines: A Brief History. Oxon and New York: Routledge.
• Perec, Georges. 2008. Species of Spaces and Other Pieces. London: Penguin Classics.

Διαδικτυογραφία

• Chaucer, Cameron. Short History of Poetry Film https://poetryfilmlive.com/5587-2/
• Jahn, Manfred. 1999. "'Speak, friend, and enter': Garden Paths, Artificial Intelligence, and Cognitive Narratology". In: Herman, David, ed. Narratologies: New Perspectives on Narrative Analysis. Ohio: Ohio State UP. 167-194. Full text (pdf): http://www.uni-koeln.de/%7Eame02/pppn.pdf
• Tears in the Fence: An Independent, International Literary Magazine https://tearsinthefence.com/
• Wasafiri: International Contemporary Writing https://www.wasafiri.org/

• Διαλέξεις, προβολές, συζήτηση
• Εργαστήρια, βιωματικές ασκήσεις, γραφή
• Εργασίες σε δοσμένα θέματα και παρουσιάσεις κατά τη διάρκεια του εξαμήνου
• Ανάπτυξη ερευνητικών ερωτημάτων
• Μελέτη, αυτόνομη έρευνα
• Πρακτικές και γραπτές εργασίες

Οπτικοακουστικές τεχνολογίες, βίντεο, αισθητήρες, διαδίκτυο

Οι φοιτήτριες/φοιτητές καλούνται να παράγουν ένα δικό τους έργο σε σχέση με τις  παραστατικές τέχνες, στο οποίο να παρουσιάζουν την αφηγηματική δομή του θέματος που έχουν επιλέξει. Το θέμα, η μορφή της αφήγησης καθώς και της καλλιτεχνικής μορφής που θα επιλεχθεί θα εξαρτηθούν από τα ενδιαφέροντα των φοιτητών/φοιτητριών και θα συζητηθούν και θα επεξεργαστούν σε συννενόηση με τους διδάσκοντες.

• Παρουσιάσεις δράσεων και θεωρητικών προσεγγίσεων κατά τη διάρκεια του μαθήματος
• Παρουσίαση καλλιτεχνικού έργου υπό την καθοδήγηση των διδασκόντων
• Γραπτή εργασία, ανάλυση των αφηγηματικών εργαλείων, του στόχου, της μορφής και των αναφορών της πρακτικής εργασίας/καλλιτεχνικού έργου