Ο εικαστικός προβληματισμός του Δημήτρη Ζουρούδη είναι πολύπλευρος και o καλλιτεχνικός του προσανατολισμός πολυποίκιλος. Κάθε σύνολο έργων, που αναλαμβάνει να ολοκληρώσει, διέπεται από μία κοινή ιδέα, η οποία συνέχει και συνδέει τα έργα σε μια σιωπηλή συνομιλία. Πειραματίζεται με διαφορετικές τεχνικές και φορμαλιστικές κατευθύνσεις, με στοιχεία αφηρημένου εξπρεσιονισμού, νεοεξπρεσιονισμού, συμβολισμού και εννοιολογικής τέχνης. Πρόθεση του καλλιτέχνη αποτελεί, πρωτίστως, η προσπάθεια μετάδοσης ενός μηνύματος με στόχο την επικοινωνία με τον θεατή και τον επακόλουθο προβληματισμό του.
Η έκθεση «Πορτολάνοι για αποπροσανατολισμένους διαβιβαστές» παρουσιάστηκε στην Αίθουσα τέχνης της Πινακοθήκης του Δήμου Κέρκυρας, στο πλαίσιο του 15ου Φεστιβάλ Οπτικοακουστικών Τεχνών (AVfest), που διοργανώνεται από το Τμήμα Τεχνών Ήχου & Εικόνας, σε συνεργασία με το Εργαστήριο ΕΡΗΜΕΕ - Τμήμα Μουσικών Σπουδών, του Ιονίου Πανεπιστημίου. Πρόκειται για την πρώτη εκτεταμένη -αν και όχι πλήρη- παρουσίαση μιας σειράς έργων, που δημιούργησε ο Δημήτρης Ζουρούδης με τη συγκεκριμένη θεματική. Αποσπάσματα της εν λόγω έκθεσης έχουν παρουσιαστεί στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (7η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης), στο ΕΜΣΤ (Θεωρήματα 2: Περί Ιστορίας) και στην Εθνική Πινακοθήκη (μόνιμη συλλογή).
Ο τίτλος της έκθεσης εισάγει τον επισκέπτη στον προβληματισμό του καλλιτέχνη: οι πορτολάνοι είναι οι ναυτικοί χάρτες που χρησιμοποιούνται από τον 15ο μέχρι τον 19ο αι. και βοηθούσαν τους ναυτιλλομένους στις μετακινήσεις τους, κατά τις οποίες συχνά αποπροσανατολίζονταν. Ο Ζουρούδης επιθυμεί να συνδέσει την έννοια του αποπροσανατολισμού που προκαλούν, συχνά, οι χάρτες με την ταλαιπωρία των ανθρώπων που φεύγουν από τον τόπο τους εξαιτίας των πολέμων, πηγαίνουν προς αναζήτηση μιας άλλης ζωής και χάνονται στη διαδρομή. Οι αποπροσανατολισμένοι είναι τα θύματα των υπευθύνων διαχείρισης των οικονομικών και κοινωνικών κρίσεων, που ευθύνονται για τις μεταναστεύσεις. Το διαχρονικό θέμα του προσφυγικού ιστορικά, τον απασχολεί, καθώς παραμένει πάντα επίκαιρο.
Στους δεκαέξι (16) πίνακες που παρουσιάζονται στην έκθεση, ο καλλιτέχνης επιχειρεί με λάδια ή ακρυλικά χρώματα, κλωστές και καλώδια, να συνθέσει τεχνικά το μήνυμα που αναζητά. Ως εκ τούτου, προκύπτουν πίνακες με εξπρεσιονιστικές φιγούρες αποδοσμένες με έντονο χρώμα και καθαρό περίγραμμα, το οποίο, ενίοτε, ενισχύεται με την χρήση της κλωστής. Άλλοτε πάλι ενσωματώνονται στους πίνακες εικόνες και σύμβολα από την τρέχουσα εικονογραφία, καθώς και φράσεις από την θρησκεία και διεθνή σύμβολα.
Οι πίνακες με τα νεοεξπρεσιονιστικά στοιχεία, τοποθετούνται δίπλα και συνομιλούν με τα έργα με τις μεγάλες τετράγωνες επιφάνειες, που παραπέμπουν σε έργα αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Ο ζωγράφος χρησιμοποιεί το σχήμα του τετραγώνου ως αναφορά στο κείμενο του θαλασσοπεριηγητή Κοσμά του Ινδικοπλεύστη (6ος αι. μ.Χ), ο οποίος υποστήριξε ότι η γη είναι τετράγωνη στοιχειοθετώντας μία παράλογη θεωρία. Τα έργα αυτά αποτελούν άμεση αναφορά στον παραλογισμό της εποχής, ο οποίος αφορά όλες τις μορφές πολέμου, αλλά και την επιθυμία του μη εφικτού, που επιδιώκουν οι αποπροσανατολισμένοι ψάχνοντας για μια καλύτερη ζωή.
Το έργο με τις σημαίες του διεθνούς κώδικα, αποτελεί οπτικοποίηση του ποιήματος του William Blake και χρήζει αποκωδικοποίησης. Κάθε σημαία αντιστοιχεί σε ένα γράμμα του λατινικού αλφαβήτου και σε έναν στίχο του ποιήματος “Preludium to Europe”. Παράλληλα, ο πίνακας με την μορφή ενός παιδιού προέρχεται από την πρώτη παλαιστινιακή Ιντιφάντα (εξέγερση των Παλαιστινίων ενάντια στην κατοχή της Δυτικής Όχθης και της Γάζας από το Ισραήλ) και συνδυάζεται με την πρώτη φράση από κάθε σούρα του Κορανίου που ελληνικά μεταφράζεται «Εις το όνομα του Θεού του φιλεύσπλαχνου και του ελεήμονος».
Το βίντεο της έκθεσης, αποτελεί την παρουσίαση της δράσης που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της 7ης Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης, όπου το κέντημα του ζωγράφου και των συνεργατών του επάνω στους στημένους πίνακες, επενδύεται ηχητικά με τη σπονδυλωτή εναλλασσόμενη ανάγνωση αποσπασμάτων από το βιβλίο του Παναγιώτη Κονδύλη «Η θεωρία του πολέμου» και του κειμένου «Περί εργοχείρου» από το Έργο Τα Ασκητικά του Οσίου Εφραίμ του Σύρου, ο οποίος θεωρείται πολέμιος των αιρέσεων της εποχής του. Το ένα κείμενο αναφέρεται στις τακτικές πολέμου, καθώς και στις κοινονικοοικονομικές τακτικές της κατάκτησης και της νέας παραγωγής βάσει της μαρξιστικής θεωρίας και το άλλο στην ανάγκη παραγωγής εργοχείρου κατά το μοναχισμό. Αντιπαραβάλλοντας το μαρξιστικό και το ιερατικό κείμενο, ο καλλιτέχνης καταθέτει έναν σαφή υπαινιγμό στις μορφές χειραγώγησης.
Ο Δημήτρης Ζουρούδης αναφέρεται στα κείμενα που ενέπνευσαν την ομάδα εργασιών της εν λόγω έκθεσης, στις συνομιλίες με φίλους που τον βοήθησαν να εμβαθύνει στη θεματική του, στους συνεργάτες που εργάστηκαν για την ολοκλήρωση του έργου. Δηλώνει απερίφραστα πως ο ίδιος είναι απλά ένας κατασκευαστής εικόνων, ο οποίος προσπαθεί με διαφορετικές τεχνικές και φορμαλιστικές λύσεις, να καταθέσει ένα σχόλιο, να προκαλέσει ένα συναίσθημα. Τον ενδιαφέρει να γίνει κατανοητό το concept πίσω από αυτή την εργασία, «το οποίο είναι τόσο απαιτητικό που θα μπορούσα να συνεχίσω να δουλεύω πάνω σε αυτό μέχρι να αποσυρθώ από τη ζωγραφική», δηλώνει ο καλλιτέχνης. Τελικά, πίσω από κάθε κύκλο εργασιών, με κοινωνικές, πολιτικές ή θρησκευτικές προεκτάσεις ο ίδιος αισθάνεται ότι η κεντρική ιδέα εντοπίζεται πάντα ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα.
Ροζαλία Αδαμοπούλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Ιστορίας της Τέχνης του ΤΤΗΕ
Κατατακτήριες Εξετάσεις 2024-25
